Tercih döneminde çocuğuma nasıl destek olabilirim?

Tercih Döneminde Ebeveynin Rolü: "Müdür" Olmaktan "Danışman" Olmaya Geçiş Sanatı

Tercih dönemi, sadece öğrenciler için değil, ebeveynler için de en stresli dönemlerden biridir. Çocuğumuzun geleceği için duyduğumuz doğal endişe, bazen farkında olmadan süreci yöneten bir "müdür" gibi davranmamıza neden olabilir. "Bu bölümün geleceği yok," "Mutlaka tıp yazmalısın," "Senin için en iyisini ben bilirim" gibi cümleler, iyi niyetli olsalar da, genellikle geri teper.

Ergen psikolojisi uzmanı ve "Düğüm" (Untangled) gibi kitapların yazarı Dr. Lisa Damour, ergenlik döneminin temel görevinin, gencin ebeveynlerinden sağlıklı bir şekilde ayrışarak kendi kimliğini oluşturması olduğunu belirtir. Bu dönemde baskı ve kontrol, iş birliğine değil, dirence yol açar. Bu nedenle, tercih dönemindeki en etkili ebeveyn rolü "müdür" olmak değil, güvenilir bir "danışman" olmaktır.

İyi Bir "Danışman" Ebeveyn Olmanın 3 Kuralı

1. Önce Dinleyin, Sonra Konuşun (Soru Sorun): Bir müdür emir verir, bir danışman ise soru sorarak kişinin kendi cevabını bulmasına yardımcı olur. "Şu bölümü yaz" demek yerine, "Bu bölümle ilgili seni en çok ne heyecanlandırıyor?" diye sorun. "O şehirde okunmaz" demek yerine, "O şehirde yaşamanın avantajları ve dezavantajları ne olurdu sence?" diyerek onu düşünmeye teşvik edin. Açık uçlu sorular, onun bu kararı kendi kararı olarak sahiplenmesini sağlar.
2. Bilgi Sağlayın, Karar Değil: Rolünüz, ona doğru ve güvenilir bilgiyi bulacağı kaynakları göstermektir. Yanlış veya eksik bilgiye dayalı bir karar vermesini engellemektir. Ancak, bu bilgileri kullanarak nihai kararı verecek olan kişi kendisidir. Ona balık vermeyin, balık tutmayı öğreteceğiniz kaynakları gösterin.
3. Duygusal Güvenlik Sağlayın (Sevginiz Koşulsuz Olsun): Bu dönemde çocuğunuzun en çok ihtiyaç duyduğu şey, sevginizin ve desteğinizin onun tercih listesindeki sıralamalara bağlı olmadığını bilmesidir. "Hangi bölümü seçersen seç, hangi üniversiteye gidersen git, biz senin arkandayız ve seninle gurur duyuyoruz" mesajını net bir şekilde verin. Bu, onun omuzlarındaki "sizi hayal kırıklığına uğratma" yükünü kaldırır ve daha sağlıklı karar vermesini sağlar.

Tercih Analizi: Ebeveyn ve Çocuk Arasındaki "Tarafsız Uzman" "Danışman" rolünü üstlenmek, bazen zordur. Tartışmalar kişiselleşebilir. İşte bu noktada Tercih Analizi gibi bir platform, ebeveyn ve çocuk arasındaki "tarafsız bir uzman" veya "ortak bir danışman" görevi görür.

• Tartışma, "benim isteğim" ve "senin isteğin" olmaktan çıkar, "veriler ne gösteriyor?" sorusuna odaklanır. Tercih Analizi, objektif ÖSYM verilerine dayalı sonuçlar sunarak, tartışmayı duygusal zeminden rasyonel bir zemine çeker. Ebeveyn ve çocuk, birlikte platformu kullanarak farklı senaryoları analiz edebilir ve ortak bir strateji geliştirebilirler. Bu, süreci bir çatışma olmaktan çıkarıp, bir takım çalışmasına dönüştürür.

Sonuç: Dr. Lisa Damour'un da belirttiği gibi, ergenlik, çocuğunuzun kendi hayatının direksiyonuna geçmeyi öğrendiği bir dönemdir. Tercih dönemi, bu ders için en önemli pratiklerden biridir. Ona "müdürlük" yaparak arabayı onun yerine siz kullanmayın. Ona "danışmanlık" yaparak iyi bir sürücü olması için yol gösterin, haritayı okumasına yardım edin ve en önemlisi, varacağı yerden bağımsız olarak yolculuk boyunca yanında olacağınızı hissettirin.

Kaynakça:

• Damour, L. (2016). Untangled: Guiding teenage girls through the seven transitions into adulthood. Ballantine Books.
• Ginsburg, K. R. (2011). Building resilience in children and teens: Giving kids roots and wings. American Academy of Pediatrics.